فروش اطلاعات تخصصی پرورش سرخدار ، فروش طرح راه اندازی سرخدار 09306131008

گیاه سرخدار یکی از گیاهان بومی ایران است که در شمال ایران رویش دارد و ماد ه ای به نام تاکسول با خواص سرطانی از آن جدا شده است

● اختصاصات تشریحی

درختی کوچک، پرشاخه و به ارتفاع ۵ تا ۱۵ متر است. برگ هایی باریک و دراز، به رنگ سبز تیره و شفاف در سطح فوقانی پهنک ولی به رنگ سبز روشن در سطح تحتانی پهنک دارد. طول برگ های باریک آن به ۲ تا ۳ سانتیمتر و عرض آنها به ۲ تا ۳ میلیمتر می رسد. از مشخصات دیگر آن این است که اولاً فاصله برگ های آن کم است و ثانیاً چون برگ های آن دائمی می باشند، همیشه سبز به نظر می رسند. گل های این درخت عاری از کاسه و جام می باشند و به دو صورت نر و ماده، واقع بر روی دو پایه جداگانه ظاهر می شوند. گل نر آن ۴ تا ۱۲ پرچم فشرده و گل ماده آن که شبیه بی یک جوانه کوچک است، منحصراً یک تخمک برهنه، واقع در درون محفظه ای به صورت پیاله دارد که تدریجاً گوشتدار و قرمز رنگ شده، منظره یک میوه سته را که در قسمت انتهایی باز است، پیدا می کند و بعلاوه به علت برگ های سبز دائمی که دارد، در برخی نواحی پرورش می یابد.

● تاریخچه

سرخدار از قدیم الایاممورد شناسایی مردم بوده است و بطوری که شواهد تاریخی نشان می دهد، مردم ماقبل تاریخ آن را می شناخته و ازچوب آن شانه چوبی و وسایلی نظیر آن می ساخته اند. بعلاوه از برگ آن نوعی ماده سمی جهت زهر آلود کردن نیزه های خود تهیه می کرده اند. برگ های سبز دائمی و چوب غیر قابل فساد این درختچه باعث شده که احترام زیادی نسبت به آن بین مردم بعضی کشورها ایجاد شود و آن را درختچه ای مقدس بدانند. هنوز هم در بعضی نواحی آن را در قبرستان ها می کارند. تئوفراست در قرن سوم قبل از میلاد، از اثرات سمی آن در اسب و جوندگان اطلاع داشته است. دیوسکوریدوس در قرن اول میلادی اعلام داشت که سمیت این درختچه در ناحیه ناربون (Narbonne) ، به پایه ای است که اگر کسی در زیر این درختچه بخوابد خواهد مرد. پلینی (Pline) درباره آن چنین اظهار داشته که چلیک های چوبی ساخته شده با چوب این درختچه که در آنها شراب جای داشته، به دفعات مسمومیت در مصرف کنندگان ایجاد نموده است. میوه این گیاه در صورتی که عاری از دانه باشد، سمیت ندارد و حتنی در بعضی نواحی، کارگران برای رفع عطش از آن مصرف می نموده اند.

درخت سرخدار

یاقوت سرخ جنگلهای شمال درخت سرخدار

این گونه را می‌توان میراث زنده و شاهکار جنگل‌های طبیعی شمال ایران دانست. از نظر تنوع زیستی و حفظ ذخائر ژنتیکی و بوم‌شناسی یکی از گونه‌های منحصربه‌فرد و مهم منطقه هیرکانی و باقی‌مانده از دوران سوم زمین‌شناسی است.

سرخدار درختی است سوزنی برگ، سایه پسند و دارای پوست فلس‌دار. چوب درون آن به رنگ قرمز شاه بلوطی و برگ‌های آن دائمی و همیشه سبز است که در قسمت پایینی درخشان و براق است و نیاز به خاک مرطوب دارد. بلندی درخت به ۹ تا ۳۰ متر و قطر آن به ۳ متر می‌رسد. رشد آن بسیار کند و رویش ارتفاعی آن سالانه ۱۰ سانتیمتر است. میوه نوع ماده آن به رنگ قرمز و نوع نر آن برنگ زرد که هر دو غیر سمی است. بذر سرخدار توسط پرندگان از جمله قرقاول پخش می‌شود. سنجاب‌ها نیز به انتشار بذر سرخدار کمک می‌کنند.

مطالعات فسیل‌شناسی دیرینگی درختان سرخدار را بالغ بر ۱۹۰ میلیون سال می‌دانند. گفته می‌شود انسان‌های ماقبل تاریخ آن را می‌شناخته‌اند و از برگ آن نوعی ماده سمی تهیه و برای آلوده کردن نیزه‌هایشان استفاده می‌کردند. تصور می‌شود واژه Toxin به معنی زهر به این موضوع برمی گردد.

امروزه در فرانسه شرکتی وجود دارد که نهالستان‌های بزرگی از این گونه احداث کرده این شرکت وابسته به یک شرکت داروسازی است که در تولید ماده تاکسول دخالت دارد (ماده تاکسول این درخت در درمان برخی سرطان‌ها کاربرد دارد.) سه شرکت بزرگ دیگر در آمریکا تنها به کاشت نهال سرخدار اشتغال دارند. در هر شرکت میلیون‌ها نهال تولید می‌شود.

این گونه در جنگل‌های شمال از بلندی‌های افرا تخته علی آباد کتول– پونه‌آرام گرگان، دامنه جنگل های قلعه میران رامیان، جنگل نهارخوران گرگان تا جنگل‌هایسوادکوه و در دره‌ها و پرتگاه‌های گیلان، مازندران و گرگان همراه با سایر گونه‌های جنگلی یافت می‌شود. دکتر جزیره‌ای در سال ۱۹۶۵ جامعه Fageto-Taxetum – سرخدار، همراه با راش، توسکا، افرا، شیردار، ممرز، ملچ و جل – را در جنگل‌های مازندران و گرگان مطالعه کرد.

جامعه دیگری به نام Evonymo Taxetum (آل اسبی و سرخدار) توسط دکتر مصدق در سال ۱۹۷۷ با گونه‌های بلوط، بلندمازو، افرا، جل، نمدار، خاس،تمشک، ممرز در جنگل‌های افراتخته در استان گلستان معرفی شده‌است.

نام‌های محلی آن در مازندران و گرگان «سرخدار، سرخه‌دار و سخدار» است. در علی‌آباد کتول «سوختال» در رودسر و آستارا «سیردار» نامیده می‌شود.

ارتفاعات استان گلستان و سپس شرق استان مازندران مهمترین ذخیره گاه های این گونه در ایران به حساب می آیند.

● کاربرد در طب سنتی

میوه عاری از دانه گیاه اثر نرم کننده، رفع سرفه و ملین دارد. Perey در سال ۱۷۹۰ میلادی از میوه عاری از دانه این درختچه نوعی شربت و ژله تهیه می کرد که روزانه به مقدار چند قاشق جهت رفع سرفه های مزمن، سیاه سرفه و حتی دفع سنگ کلیه و رفع نزله به بیماران خود می داد. شیر تازه آن به مقدار ۲۰ تا ۲۵ گرم، اثر مدر و بطور ملایم ملین دارد.

قسمت های مختلف این گیاه از نظر سمیتی که دارد امروزه کمتر به مصارف درمانی می رسد. در ژاپن از برگ آن دم کرده ای جهت رفع بیماری قند تهیه می شود. مصرف فراورده های آن جهت رفع رماتیسم ، زردی، باز شدن قاعدگی، نرمی استخوان،اسکوربوت، صرع و دیفتری توصیه گردیده است. مقدار مصرف گرد برگ آن ۰۵/۰ تا ۰۳/۰ گرم ذکر شده است.

● محل رویش

جنگل های نواحی شمال ایران؛ گرگان: شربت، کتول، رباط قزلق، زیارت، رامیان؛ گیلان: دامنه های مقابل امامزاده ابراهیم( عبدالعلی منتظر غائب) ؛ مازندران: دره هراز، مغرب عمارت در ارتفاع ۱۴۰۰ متری.

● اسامی محلی

این درختچه در مازندران و گرگان به سرخدار، سرخه دار و سخدار، در کتول به سوختال ودر سخت سر و آستارا به سیردار موسوم است.

● ترکیبات عمده

از ترکیبات مهم موجود در این گیاه می توان به ترکیبات دی ترپنوئیدی، ترکیبات آلکالوئیدی، اسید های گیاهی، ترکیبات لیگنانی، ترکیبات فنلی و ... اشاره کرد. مهمترین ترکیبات این گیاه با اثرات دارویی به گروهی از ترکیبات دی ترپنوئیدی به نام تاکسوئید تعلق دارند. یکی از این ترکیبات تاکسول نام دارد که در حال حاضر به عنوان یکی از مهمترین داروهای ضد سرطان در درمان سرطان های رحم، تخمدان و سینه در زنان و پروستات در مردان و ریه و سلول های سنگفرشی سر و صورت محسوب می شود.

مکانیسم اثر سرخدار

آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر :

تاکسول موجود در گیاه سرخدار قادر به جلوگیری از تکثیر مولکولی به وسیله ی بلوکه کردن تقسیم سلولی در فاز G2/M در چرخه سلولی شود. بدون این که روی سنتز DNA و RNA و پروتئین ها اثر داشته باشد .همچنین این گیاه به واسطه داشتن ترکیب تاکسول دارای اثر Antimitotic (ممانعت کننده تقسیم سلولی) است که سبب افزایش اجتماع میکروتوبول ها و مقاومت آن ها در مقابل دپلیمریزه شدن می شود و موجب تثبیت میکروتوبول ها می شود . از فرم های دارویی گیاه سرخدار موجود در بازار می توان به Taxol (ساخت ایالت متحده) و Anzatax (ساخت استرالیا) اشاره کرد .در تحقیقات اثرات ضد باکتریایی، ضد قارچی و ضد التهابی آن نیز ثابت شده است . در طب سنتی از برگ های این گیاه در درمان مالاریا، برونشیت و آسم استفاده می شود.همچنین برگ خشک شده ی آن در درمان سکسکه، صرع، اسهال و سردرد کاربرد دارد.همه قسمت های این گیاه به جز میوه آن خاصیت ضد اسپاسمی، تونیک قلبی، مخدر، مسهل و قاعده آور دارد

فارماکوکینتیک سرخدار

ترکیبات اصلی و دارویی این گیاه :

ترکیبات اصلی این گیاه تاکسوییدها می باشند که از نظر اسکلت اصلی جزء دی ترپن ها به حساب می آیند. در برگ های درخت سرخدار بیش از 1/0 درصد 10- دی اتیل باکاتین وجود دارد. ترکیبات شیمیایی موجود در این گیاه، تاکسین، تاکسول، میلوسین، تاکسی کوتین، رزین، تانن، دی ترپن ها، لیگنان ها و اسانس می باشند .

هشدار ها سرخدار

احتیاط مصرف در این گیاه : گیاه سرخدار بسیار سمی است و بر قلب اثر فلج کننده دارد.همچنین ممکن است باعث سقط جنین شود.برگ های این گیاه سمی ترین بخش آن هستند، در حالی که میوه را بعد از جدا کردن هسته می توان خورد.سمیت قلبی عصاره این گیاه به دلیل آلکالوئیدهای (تاکسین ها) موجود در آن است. مصرف خوراکی خود گیاه در مواردی باعث سرگیجه، استفراغ، خشکی دهان، کاهش فشار خون، اختلالات تنفسی و دل درد می شود. 50 تا 100 گرم از برگ های این گیاه می تواند سبب مرگ انسان شود .