فروش طرح اشتغالزایی پرورش گوزن ، فروش طرح راه اندازی پرورش گوزن 09306131008

گوزن

گوزن FAMILY CERVIDEA 3 گونه زير در كشور ما هنوز يافت مي‌شود.
1- گوزن معمولي يا مرال با نام علمي CERVUS ELAPHUS MARAL و يا RED REER كه اختصاصاً در محدوده‌هاي جنگلي شمال كشور زندگي مي‌كند.
2- شوكا (RED DEER) با نام علمي CAPREOLUS CAPREOLUS
كه علاوه بر يافت شدن در بيشتر مناطق زيستي گوزن معمولي در پاره‌اي نقاط جنگل‌هاي غرب كشور علي الخصوص منطقه بوزين و مره خيل كردستان زندگي مي‌كند.
3- گوزن زرد يا PERSIAN FALLOW DEER با نام علمي CERVUS DAMA MESOPOTAMICA كه به طور طبيعي فقط در دو نقطه نزديك به هم در ايران زندگي مي‌كرده ولي اكنون در چند نقطه از كشور مثل دشت ناز ساري – جزيره اشك در درياچه اروميه و ... زندگي مي‌كند.
در اين مقاله بيشتر مطالب معطوف به تاريخچه كشف و ماجراهايي است كه بر اين حيوان بي‌نظير گذشته است،‌ هر چند كه بيان خصوصيات مختصري از وضعيت جسمي و اندازه‌هاي طبيعي آن لازم است.
گوزن زرد در دنيا در 2 گونه يافت مي‌شود:
گوزن زرد اروپايي با نام علمي CERVUS DAMA DAMA
گوزن زرد ايراني با نام علمي CERVUS DAMA MESOPOTAMICA
مي‌شود گفت گوزن زرد ايراني يكي از انواع چهارپايان بسيار مقاوم است كه به خوبي مي‌تواند خود را در شرايط مختلف زيست محيطي تطبيق دهد و حتي راز بقا و زنده ماندن اين حيوان در مناطق بسيار بد آب و هواي دز و كرخه همين قدرت سازگاري اوست.

اندازه‌هاي بدن
وزن بين 100 تا 150 كيلوگرم
طول كلي بدن 150 تا 250 سانتيمتر
طول دم 20 تا 30 سانتيمتر
ارتفاع شانه 90 تا 140 سانتيمتر
مدت حاملگي 7 تا 8 ماه
حداكثر عمر 20 سال
اين گوزن داراي جثه‌اي كوچك‌تر از مرال است. نرها داراي شاخ‌هاي نسبتاً پهن ولي كوتاه‌تر از شاخ‌هاي گوزن معمولي (مرال)اند. مانند گوزن معمولي شاخ‌ها در اواخر زمستان مي‌افتد و در بهار دوباره رشد مي‌كند و در تابستان شاخ‌ها كامل مي‌شوند.
جثه اين گوزن زرد از نوع اروپايي آن بزرگ‌تر اما شاخ‌هاي گوزن زرد اروپايي خيلي پهن‌تر و حتي بلندتر است.
در فصل تابستان موهاي بدن كوتاه‌ است و رنگ پشت و پهلوها زرد متمايل به قرمز و زير بدن و كفل‌ها و دم سفيد است. در قسمت پشت و پهلوها خال‌هاي سفيد مشخصي دارد. در زمستان موها بلندتر و به رنگ متمايل به خاكستري در مي‌آيد و خال‌ها به صورت محو ديده مي‌شوند.
اين حيوان معمولاً در صبح زود يا وقت غروب به تغذيه مي‌پردازد، حس بينايي بسيار قوي دارد و شناگر قابلي است.
علاوه بر خصوصيات فوق، اين حيوان در اسارت قابل تكثير بوده و حتي مانند حيوانات اهلي پرواربندي و توليد گوشت از آن ممكن است.

گوزن جانور گیاه خواری است که از خزه ها، پوست درختان، جوانه غنچه ها، برگ درختان و یا جانوران آبی تغذیه می کند. سرعت این جانوران زیاد است و این مسئله به فرار آنها هنگام مقابله با خطر کمک می کند. گوزن ها اغلب در شب تغذیه کرده، چشمانی تیزبین دارند و حس شنوایی و بویایی بسیار قوی شان به آنان در احساس سریع خطر کمک می کند. گوزن ها در اندازه های مختلفی وجود دارند، از پودو که تنها یک فوت (۳۰.۵ سانتی متر) قد دارد تا گوز شمالی که وزن آن به ۴۵۰ کیلوگرم می رسد.

اساس شناسایی گوزن ها، شاخ های آنها است. تقریباً تمام گوزن های نر شاخ دارند و در نوع کاریبو و گوزن شمالی، ماده ها نیز دارای شاخ می باشند. شاخ های گوزن مثل شاخ گاو توخالی نبوده و از فرمی با آرایش شش گوش تشکیل شده اند. در فصل بهار گوزن نر صاحب شاخ تازه شده و در زمستان آن را از دست می دهد. در برخی از انواع آنها، شاخ ها به صورت استخوان میله ای شکل می باشند و در بقیه ممکن است به ۱۱ شاخه در هر شاخ برسد.

شما می توانید سن گوزن را از روی تعداد شاخه های شاخ هایش تخمین بزنید، زیرا تعداد شاخ ها با افزایش سن گوزن تغییر می کند. به این ترتیب که در سال اول بر پیشانی گوزن دو شکل گره مانند ظاهر می شود که به آن شاخه اصلی گفته می شود و در طول زندگی گوزن باقی می ماند. شاخ ها در بهار از همین محل بیرون آمده و در تابستان رشد می کنند. در سال دوم یک شاخ میله ای از اینجا بیرون می آید و در سال سوم شاخه های فرعی ظاهر می شوند.

تا زمانی که شاخ ها در حال رشد می باشند، بوسیله پوسته ای حساس و نرم پوشیده می شوند. این پوسته توسط رگ های خونی، شاخ را تغذیه کرده و آنها را سخت و استخوانی می کند. زمانی که شاخ ها کاملاً رشد کردند، پس از ۲ ماه یا ۴ ماه جریان خون در اطراف ریشه آنها قطع شده و بنابراین پوشش شاخ خشک و پژمرده می شود تا سرانجام می افتد. معمولاً گوزن ها شاخ های خود را به درختان می سایند.

پرورش گوزن هرچند در ایران کاملا ناشناخته است ولی در بسیاری از کشورهای جهان مانند نیوزیلند و امریکای شمالی طرفداران بی‌شماری دارد. گوشت گوزن نسبت به گاو دارای کیفیت بالایی است و همین امر یکی از دلایل محبوبیت پرورش گوزن به عنوان منبع غذایی است. این مطلب، پرونده‌ای است مناسب، در مورد سرمایه‌گذاری در پرورش گوزن.

گوزن به‌عنوان یکی از این حیوانات با گوشت حلال و قابل استفاده شناخته می‌شود که مزیت‌های بی‌شماری هم برای مصرف‌کننده و هم سرمایه‌گذار دارد. همچنین از چرم و از لبنیات آنها هم استفاده‌های زیادی می ‌شود. کشور ما ایران با توجه به داشتن اقلیم‌های متنوع و مناسب پرورش گوزن و همچنین داشتن چندین گونه‌ی بومی پتانسیل بالایی برای پرورش این حیوانات دارد. آنچه در ادامه می‌آید شرح مختصری است بر نحوه پرورش و نگهداری از گوزن‌ها و شرایط مورد نیاز آنهاست.

مزرعه پرورش گوزن یا deer farm در واقع به محوطه‌ای باز گفته می‌شود که اطراف آن به وسیله‌ی فنس محصور شده است. گوزن‌های یک مزرعه پرورشی به دو منظور نگهداری می‌شوند:

۱- شکار ورزشی ۲- فرستادن به کشتارگاه‌های صنعتی

گوزن های ایران

در دنیا ۲۶-۲۷ گونه گوزن زندگی می‌کند که تنها در ایران ۳ گونه قابل مشاهدست، و متأسفانه در اثر ۳ عامل مهم تخریب زیستگاه، افزایش جمعیت انسانی و شکار بی‌رویه و غیرمجاز، واقعاً در ایران شرایط مناسبی ندارن. گوزن، حیوانیست که در زیستگاه‌های جنگلی و نیمه‌جنگلی با مرز مرتع و استپی قادر به ادامه حیاته برخلاف پازن، قوچ و آهو که به ترتیب در زیستگاه‌های صخره‌ای- کوهستانی، تپه ماهوری- کوهپایه‌ای و دشتی قابل مشاهده هستند؛ گوزن، پستانداری زوج سم و نشخوارکنندست و معده چهار قسمتی دارد. شاخ که در نرها دیده می‌شود، از استخوان جمجمه رشد می‌کند و هر سال هم شاخ می‌افتد و شاخ جدیدی شروع به رشد می‌کند که در مدت رشد، پوست مخملی شکلی روی اون‌ها پوشیده شده که نقش تغذیه و تکامل شاخ‌ها رو به عهده دارد.

در حال حاضر مرال و شوکا بیشتر در ارتفاعات جنگلی هشت شهرستان گیلان شامل: تالش، فومن، رودبار، شفت، رودسر، سیاهکل، لنگرود و ماسال زیست میکنند. جدا از شکار به کمک سلاح‌های جدید، کاهش و نابودی جنگل‌ها و پوشش گیاهی که همین کاهش و نابودی زیستگاه‌های این حیوانات رو به دنبال دارد و توسعه مناطق روستایی و شهری به اضافه آلودگی‌ها، همگی عمده دلایلی هستند که بقای حیات در این مناطق رو به خطر میندازند و ناپدید شدن کل حیات وحش رو به دنبال دارند.

تاریخچه پرورش گوزن

به گفته مورخان گوشت گوزن از ۴۰-۱۶ هزار سال پیش از میلاد مسیح به مصرف غذایی می‌رسیده است و گوشت مرال از ۴ هزار سال پیش از میلاد، حتی تا ۱۰ هزار قبل آن عمده‌ترین گوشتی بوده است که در سرتاسر اروپا مصرف می‌شده است. براساس چنین نظریه‌هایی گمان می‌رود انسان از گوزن به عنوان یک حیوان نیمه اهلی نگهداری می‌کرده است. در حال حاضر نیز گله‌های گوزن در نقاط شمالی کره زمین مانند اسکاندیناوی، روسیه، آلاسکا و در میان اسکیموها دیده می‌شود.

احتمال می‌رود پرورش گوزن در مزارع، مانند سایر دام‌ها از دو هزار سال پیش در چین مرسوم بوده است اما پرورش گوزن در غرب در سال ۱۹۷۰ میلادی در اسکاتلند آغاز شد، و هر چند در آغاز جنبه مطالعاتی و تحقیقاتی داشته ولی به زودی اهداف اقتصادی نیز دنبال گشته است. در همین سال‌ها در نیوزیلند پرورش گوزن برای تولید گوشت و صادرات به اروپا و همچنین شاخ گوزن برای صادرات به کشورهای آسیایی آغاز گردید. هم اکنون پرورش گوزن در بسیاری از نقاط جهان رایج است.

پرورش گوزن

در مزارع معمولا به صورت تک گونه‌ای صورت می‌گیرد ولی این در حالی است که برخی از دامداران با تجربه توانسته‌اند نتایج موفقیت آمیزی از نگهداری چند گونه در کنار هم را نیز به دست آورند. گوزن‌ها با توجه به ویژگی‌های ذاتی و طبیعی‌شان نیازهایی دارند که در هر مزرعه پرورشی باید به آنها توجه ویژه نمود. برای احداث یک مزرعه مناسب پرورش و نگهداری گوزن‌ها باید به نکات مختلفی توجه کرد که مهم‌ترین آنها به شرح زیر است.

:: هدف گذاری

برای شروع کردن این کار باید به تمام جوانب توجه نمود. باید اندازه‌ی کار و مقدار هزینه مشخص گردد. و همچنین باید بازارهای عرضه پیش‌بینی و هدف گذاری گردند تا از خسارات ثانویه جلوگیری گردد.

:: انتخاب محل مناسب

مهم‌ترین عامل در موفقیت هر فارم پرورشی انتخاب درست مکان و محل پرورش است. محلی که قرار است مزرعه در آن محل احداث گردد باید از نظر وجود منابع آبی به دقت مورد برسی قرار گیرد. همچنین وجود منابع غذایی مناسب گوزن‌ها هم بسیار مهم است زیرا گوزن‌ها در سیستم‌های پرورشی نیز بخشی از غذای خود را از محیط دریافت می‌کنند. عامل دیگری که برای تعیین محل مزرعه بسیار مهم است بررسی آب و هوا و شرایط جوی در فصول مختلف سال است. همچنین نزدیکی یا دوری از راه‌ها و جاده‌های اصلی نیز تا حد قابل توجه‌ای تعیین کننده است. اگر منطقه دارای عوارض طبیعی مثل تپه یا درختان بزرگ باشد دارای ارجعیت است زیرا چنین محیط‌هایی به گوزن‌ها کمک می‌کند به محیط اثارت راحت‌تر عادت کنند و نگهداری از آنها راحتر باشد.
مازندران هم به‌عنوان یکی از مناطق مستعد برای پرورش گوزن معرفی می‌شود و سوددهی بیشتر در مقایسه با پرورش گاو و گوساله، فرصت مناسبی برای پرورش این حیوان در مازندران به وجود آورده است.

:: خرید گوزن

شاید در ایران به خاطر نبود مزرعه گوزن امکان خرید گوزن وجود نداشته باشد ولی در کشورهای دارای این صنعت بهتر است گوزن از دامداری‌های با تجربه که دارای مجوز های لازم و دام‌هایی سالم هستند صورت بگیرد. همچنین در خرید گوزن باید به اقلیم مورد نیاز آن توجه ویژه‌ای شود و نژاد مناسب با شرایط آب و هوایی موجود انتخاب گرد تا بهترین بهره‌وری را داشته باشد. در مواردی که مانند کشور ما مجبور به گرفتن حیوانات از طبیعت هستید باید حیوانات بعد از گرفته شدن کاملا زیر نظر گرفته شوند و در هنگام ورود به دامداری توسط دامپزشک از نظر داشتن یا نداشتن هر گونه بیماری چک گردند.

بسیج اقتصاد مقاومتی استان مازندران برای علاقه‌مندان به پرورش و تغذیه از گوشت گوزن طرح جدیدی را ارائه کرده است که طی آن از کسانی که بخواهند وارد عرصه تولید و پرورش گوزن شوند حمایت همه جانبه‌ای به عمل می‌آورد. با مشارکت علاقه‌مندان تاکنون دو مرکز پرورش گوزن راه‌اندازی شده و قرار است پس از اتمام دوره آموزشی با پرداخت تسهیلات به آنان ۷۰ گوزن بالغ برای پرورش و ازدیاد نسل تحویل داده شود.

:: غذا دهی

با توجه به اینکه گوزن‌ها هم مانند گاو نشخوار کننده هستند از نظر جیره غذایی بسیار شبیه به آنها هستند ولی مشکل اصلی این است گوزن‌ها هرگز مانند گاوها غذا را طی یک برنامه منظم نخواهند پذیرفت و اغلب غذا را در وعده‌های کم و با فاصله می‌خورند. همچنین چون گوزن‌ها کاملا اهلی نیستند تمایل زیادی به استفاده از علوفه تازه و شاخه و برگ درختان که غذای طبیعی آنهاست دارند و مدتی طول خواهد کشید که غذای آماده یا کنسانتره را از محل مشخصی دریافت کنند. اما در مجموع در ترکیبات غذایی این حیوانات باید از پروتیین و کربوهیدرات به درستی استفاده شود. همچنین استفاده از ویتامین‌ها و مواد معدنی نقش مهمی در شادابی و سلامت آنها بازی خواهد کرد. غذادهی در گوزن بسته به فصول سال متغیر است. در فصول گرم سال که غذای طبیعی بیشتر است باید هجم غذا کم و در فصول سرد سال باید جیره ی بیشتر همراه با مواد غذایی پر انرژی همچون ذرت در فهرست قرار گیرد تا حیوانات به مشکلی بر نخورند.

:: عرضه به بازارهای هدف

گوشت گوزن از گذشته‌های دور به عنوان یکی از با کیفیت‌ترین و لذیذترین انواع گوشت‌های قرمز مد نظر آشپزان و مردم عادی بوده است. گوشت این حیوان از نظر مقدار چربی از گوشت گاو چربی کمتری دارد و گوشت یک گوزن در مقایسه با گوشت یک گاو هم سن بسیار نرم‌تر است. همچنین سختی‌های شکار و دسترسی به گوشت این حیوانات در گذشته باعث شده تا همیشه از آن به عنوان یک غذای اشرافی یاد شود. همچنین چرم و پوست این موجودات هم بسیار با کیفیت و گران قیمت است. در مورد گوزن‌های نر بالغ که دارای شاخ‌های گسترده‌ای نیز هستند فروش کله همرا با شاخ به صورت تاکسی درمی شده هم یکی از درآمدهای جانبی هر مزرعه پرورش گوزن به شمار می‌رود.

با توجه به آنچه گفته شد می‌توان به راحتی در کشور به پرورش و نگهداری گوزن پرداخت اما قبل از هر چیز برای شروع این کار باید با نژادهای بومی کشور و احتیاجات آنها آشنا شد تا بتوان به نتایجی مطلوب دست یافت. گونه‌های گوزن موجود در کشور عبارتند از: